با تأمل در ماهيت و نوع وقوع انقلاب‌های رنگین در جهان به‌خصوص در جمهوری‌های شوروی سابق، مشاهده مي‌شود كه يك استراتژي مشابه، درونمايه همه حوادث روی‌داده در آن کشورها را تشکیل می‌دهد و آن سلب هویت فرهنگی در پیش‌قراول مشروعیت‌زدایی از حاکمان جامعه با بهره‌گیری از ابزار جنگ  نرم است. جهان امروز از یک سو دنیای تصویری و انگاره‌سازی سیاست و روابط بین‌الملل و از سوی دیگر دنیای فکر، اندیشه  و فرهنگ است. این دو دیدگاه به ناچار در تقابل و تخاصم با یکدیگر قرار دارند. براساس دیدگاه فرهنگ‌محور، عرضه و ارائه حقیقت امری عالی و ضرورتی انسانی به‌شمار می‌رود. براین اساس تکنیک‌ها و شیوه‌های رایج رسانه‌ای و تبلیغاتی تنها به مثابه ابزار انتقال افکار و ایده‌ها به‌شمار می‌روند و برای عرضه حقیقت تنها باید بر منطق و اصول اخلاقی منبعث از ‌آموزه‌های دینی تکیه داشت. بی سبب نیست که متخصصان جنگ نرم، به حضور جنگ نرم در همه اعصار اذعان داشته و قدمت آن را به بلندای تاریخ انسان می‌دانند به گونه‌ای که حتی پیامبران الهی همواره به انجام سحر و جادو محکوم شده‌اند. این نزاع پیوسته بین سلطه‌جویان و مظلومین وجود داشته است.

نویسنده: حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی طائب

چکیده

با مراجعه به کتاب آسمانی اسلام، قرآن، مشاهده میشود که پیشینة عملیات روانی به پیش از هبوط انسان به زمین باز میگردد. در واقع، شیطان، آنچنان که خود قسم یاد کرده است، از ابتدای خلقت آدم در صدد گمراه ساختن وی برمیآید. بدینسان، عملیات روانی در ساحتی فرازمانی و با سرپیچی ابلیس از دستور خداوند آغاز میشود و در سیر تدریجی تاریخی به ویژه در اعصار انبیاء عظام و ائمه معصومین (ع) ادامه مییابد. مجموعه مقالات "سیری در عملیات روانی در اسلام"، با تدقیق و تدبر در آیات کتاب الهی در صدد است سیر پیدایش و فرآیند عملیات روانی را از افق آیات قرآن، روایات، احادیث و سایر منابع تحقیق اسلامی مورد مطالعه قرار دهد. رهیافت تاریخی تحقیق در مقوله عملیات روانی، توجه به ابعاد روانی را در گسترة تمام شئون فردی و اجتماعی انسان از منظر دینی برجسته میسازد.
واژگان کلیدی: تغییر قبله، یهود، عملیات روانی.

نویسنده: دکتر حسین حسینی

 چکیده

گاه برخی از مفاهیم و واؤه‌ها حامل تغییرات پارادایمی هستند. مفاهیمی همچون جنگ نرم و تهدید نرم، از این جمله به شمار می‌آیند. آنها تنها به ظهور شیوه‌های جدید مبارزه و یا تحولات سیاسی و امنیتی نوپدید اشاره ندارند، بلکه فراتر از آن خبر از ظهور مکتب جدیدی در عرصه رقابت‌ها و مخاصمه‌های بین‌المللی می‌دهند. مقاله حاضر با چنین مفروضی، و با توجه به اغتشاش معنایی و آشفتگی نظری رایج در این حوزه؛ تلاش دارد تا با بهره‌گیری از ادبیات علمی و استنتاج از رویدادهای این چنینی به تعاریف و مدل‌های نظری برای روشن ساختن حدود و ثغور این مفاهیم دست یابند.

نویسنده: حجت‌الله مرادی

چکیده

پس از یازده سپتامبر، پژوهش‌های مربوط به تأثیرات روانی تروریسم چند برابر شده‌اند. تماس رسانه‌ای با تروریسم یکی از عوامل اصلی چنین تأثیراتی است. با این حال، در زمینة پژوهش‌هایی که انعطاف‌پذیری مردم در قبال تماس رسانه‌ای با تهدید تروریستی را پیش از ضربة روانی و عاطفی بررسی کنند، دچار کمبود هستیم. این مقاله الگوی [مدل] مفهومیِ هشت بعدیِ مسائل مرتبط با تروریسم را بررسی می‌کند که برای انعطاف‌پذیری اجتماعی- روانی در برابر تروریسم دارای اهمیت هستند. نتایج پژوهش (1040=n) به صورت شاخصی از مسائل مرتبط با تروریسم برای شهر کاشان در فاصله زمانی آذر ماه تا دی ‌ماه 1388 ارائه شده است. این نتایج به استفادة رسانه‌ای مانند تلویزیون، رادیو و اینترنت نیز مربوط هستند. نتایج پژوهش، پیامدهای روانی تهدید تروریستی را به صورت "جست‌وجوی اطلاعات در رسانه‌ها، ادراک خطر و سطوح هراس" نشان می‌دهد. نقش مهم ارتباطات دولتی، ابهام حمایت اجتماعی و نتایج متضاد ناشی از تلویزیون و اینترنت نیز نشان داده شده است.
واژگان کلیدی: کاشان، ارتباطات، رسانه‌ها، انعطاف‌پذیری، خطرپذیری (ریسک)، الگو (مدل) تروریسم.

نویسنده: فرج‌اله اردیزی

چکیده

عقب‌نشینی رژیم صهیونیستی از لبنان در سال ۲۰۰۰ و شکست دوبارة آن در جنگ ۳۳ روزه بسیاری از کارشناسان را با این پرسش مواجه ساخت که حزب‌الله با تکیه بر چه عواملی توانست رژیم اشغال‌گر قدس را شکست دهد؟ برخی از متخصصان بهره‌گیری موفق حزب‌الله از عملیات روانی را مهم‌ترین عامل پیروزی آن می‌دانند. اما به نظر می‌رسد راهبرد عملیات روانی تنها یکی از عوامل پیروزی مقاومت است. ترکیبی که حزب‌الله از جنگ چریکی و عملیات روانی و ابعاد سمبلیک عمل جمعی به عمل آورد، نقشی مهم در موفقیت حزب‌الله داشت. این مقاله با تقسیم مخاطبان حزب‌الله به سه دسته مخاطب بی‌طرف، دشمن و داخلی، عملیات روانی حزب‌الله و چگونگی ترکیب آن را با جنگ چریکی و ابعاد سمبلیک عمل جمعی بررسی می‌کند.
واژگان کلیدی: حزب‌الله، جنگ 33 روزه، عملیات روانی، رژیم صهیونیستی.

نویسنده: جواد جمالی

چکیده

براندازی نرم از طریق ایجاد بحران مشروعیت، یکی از روش‌های تغییر رژیم به دور از رویکردهای نظامی که عمدتاً مقاومت‌برانگیز است، تلقی شده و به صورت نامحسوس، تدریجی و زیربنایی شالوده‌های حقانیت و مقبولیت نظام سیاسی را تضعیف و تخریب می‌سازد. در این راستا، پرسش اصلی به چگونگی تخریب مبانی مشروعیت‌بخش و زوال رضایت و اطاعت‌پذیری اتباع حکومت معطوف است که توسط مجریان براندازی نرم صورت گرفته و نظام سیاسی را ساقط می‌سازد. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از نظریه "انطباق شناختی" و نقش آن در تغییر نگرش و سپس تغییر رفتار افراد جامعة هدف، به تشریح روش‌های مشروعیت‌زدایی اعم از القای ناکارآمدی دولت، انفصال نخبگان، کاهش مشارکت سیاسی، بی‌اعتبارسازی حکومت و تضعیف مبانی فرهنگی و ایدئولوژیک نظام سیاسی می‌پردازد. کارگزاران براندازی نرم با کاربست قواعدی چون مدیریت ادراکات و احساسات و تغییر ذائقه سیاسی، به براندازی رژیم اقدام مي‌کنند.
واژگان کلیدی: براندازی، مشروعیت‌زدایی، براندازی نرم، تغییر نگرش، رفتارسازی، انطباق شناختی.

نویسنده: عباس محمدی

چکیده

بررسی تغییر و تحولات در کشورهایی که پیش از این متعلق به مجموعه اتحاد جماهیر شوروی بودند برای کشورهایی که در حال حاضر در نوک پیکان سیاست متخاصمانه امریکا قرار دارند به‌خصوص کشورهایی که در مجاورت آسیای مرکزی و قفقاز جای گرفته‌اند، همواره حائز نکاتی ارزنده و مفید است، از آن‌رو که این تغییرات می‌تواند در معادلات سیاسی و امنیتی منطقه تاثیراتی مستقیم بر جا گذارد. از سوی دیگر تجربه جمهوری اسلامی ایران در جریان اغتشاشات دهمین دوره انتخابات، همچنین نا آرامی‌های مشابه در برخی کشورهای دیگر ثابت کرد از منظر جامعه‌شناسی سیاسی حوادثی که در کشورهای یاد‌ شده به‌وقوع پیوست قابلیت تسری به سایر مناطق را دارد. در واقع امریکا از تغییرات یاد شده به مثابه الگویی برای تغییر رژیم در کشورهای غیر هم‌سو با سیاست‌های خود نظیر جمهوری اسلامی ایران استفاده می‌کند. مقاله حاضر با این پیش‌فرض که تغییرات به وقوع پیوسته در جمهوری‌های شوروی سابق، ضمن موافقت نیروهایی از داخل، بیشتر متأثر از برنامه‌ریزی کشورهای غربی به‌ویژه امریکا بود در صدد است نشانه‌ها و شواهد مداخله امریکا را مورد بررسی قرار دهد و الگویی کلی از فرایند اجرایی و عملیاتی آنها به دست دهد تا امکان پیش‌بینی این تحولات در سایر کشورها فراهم شود. مقاله، مطالعه موردی خود را بر تحولات جمهوری گرجستان متمرکز می‌کند.
واژگان کلیدی: انقلاب‌های رنگی، جمهوری‌های شوروی سابق، گرجستان، مداخلات امریکا.

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده

اگر ايجاد دگرگوني در جوامع با تكيه بر تغيير ديدگاه‌ها و نگرش‌هاي حاكمان و مردم بحث اصلي جنگ نرم باشد؛ در آن صورت اين جنگ، مدلي نوين از فعل و انفعال‌هاي دولت‌های غربی براي سلطه بر كشورهاي مختلف را نمايش مي‌دهد، چرا كه سلطه و استيلا با تعاريفي از قدرت، بسط و توسعه يافته كه قدرت را توانايي تمركز، تنظيم يا هدايت رفتار مي‌داند. خلق بحران‌های اجتماعی با هدف زیر سؤال بردن مشروعیت و کارآمدی حکومت یکی از راهکارهای جدید طراحان جنگ نرم در این راستا به شمار می رود. این رویکرد به موضوعاتی می پردازد که علاوه بر استعداد ظهور آسیب‌پذیری‌های داخلی، ظرفیت‌های مناسبی را برای خلق بحران خلق می کند. برای مثال، تمرکز بر مقوله جوانان، اقشار آسیب‌پذیر، زنان، قومیت‌ها، معضلات اجتماعی، تئاتر، سینما، موسیقی و مواردی از این دست از جمله محورهای مورد توجه رویکرد یاد شده است. بر این اساس، مقاله حاضر تلاش دارد به بررسی راهکارهای امریکا برای خلق بحران‌های اجتماعی به منظور جنگ نرم با جمهوری اسلامی ایران بپردازد.
واژگان کلیدی: جنگ نرم، بحران‌های اجتماعی، فرقه‌سازی، مهندسی انقلاب‌های رنگی، شیطان‌پرستی.

معرفی: احمد باصری

به کوشش: اصغر افتخاری
ناشر: تهران- دانشگاه امام صادق(ع)
سال انتشار: 1387
تعداد صفحات: 500 صفحه